Jaarverslag 2020

Het lijkt alweer een eeuwigheid geleden en een andere wereld, maar een jaar geleden zaten we nog vol plannen met een uitgebreide en volle agenda voor 2020. We hadden een mooi en divers programma in het vooruitzicht. Maar de wereld veranderde heel snel. In maart en april werd het al snel duidelijk dat de net gedrukte folders voor 2020 niet actueel meer waren. In beginperiode waren we nog druk met het verplaatsen en aanpassen van het programma. Maar al snel werd duidelijk dat een groot deel afgezegd en de rest verplaatst moest worden. Uiteindelijk, toen de verspreiding van het Corona virus enigszins onder controle was, mochten we in juni open. De aanloop in juni kwam langzaam op gang, men was nog onzeker en onwennig om erop uit te gaan. En ik moet eerlijk zeggen dat ook wij er moeite mee hadden om, na alle wijzigingen en afzeggingen, weer vol energie op te starten. De knop moest echt weer om. Maar het mooie is, als de knop om is, is de instelling gelijk positief. Met wat wel kan, gaan we er wat moois van te maken.

 

Bezoekersgroepen waren dit jaar niet of nauwelijks toegestaan, in juli, augustus en september moesten we het dan ook hebben van de individuele bezoekers. We hebben veel mensen op bezoek gehad die in de regio op vakantie waren, en veel positieve reacties gekregen. De concerten die gepland stonden in september en oktober zijn gelukkig wel door kunnen gaan, nadat de benodigde maatregelen waren genomen. 

 

Het is heel fijn geweest dat het onderhoud, op gepaste afstand, in 2020 gewoon door is kunnen gaan. Waardoor we de bezoekers een mooi museum hebben kunnen tonen. Deze bijzondere omstandigheden zijn ook nog een samengevallen met het jaar waarin we ons 60-jarige bestaan hebben. We zouden in de zomermaanden met een speciaal programma hierbij stil staan, maar ook die dag kon helaas geen doorgang vinden. Om hier aandacht aan te schenken heb ik de openingstekst uit de notulen van it Damshûs in dit jaarverslag opgenomen. 

 

Doordat we geen groepen konden ontvangen en maar een paar maanden beperkt open konden zijn de inkomsten aanzienlijk afgenomen. We zijn hierin wel ondersteunt door de overheid. We hebben wel gemeend dat de uitvoering van nieuwe ontwikkelingen uit te stellen en weer op te starten zodra de vooruitzichten positiever zijn. 

 

Ik wil iedereen bedanken voor hun steun en inzet, ook als je inzet door corona noodgedwongen op een laag pitje heeft gestaan

 

Blijf gezond en tot volgend jaar.     

Voorzitter, René van den Hoven

 

 

 

In dit jaarboekje wordt weer teruggeblikt op het afgelopen jaar. Naast de algemene financiën en de bezoekersaantallen komen de verschillende museumactiviteiten aan bod. De opbouw van het verslag is anders dan u gewend bent van ons. De belangrijkste reden is dat de activiteiten noodgedwongen tot een minimum gereduceerd waren in verband met de verspreiding van het corona virus. Zo konden er in 2020 geen vaartochten georganiseerd worden en is het Sudergemaal gesloten gebleven. 

 

25 juni 2020 is de 60e verjaardag van het museum van it Damshûs. Ter herinnering aan deze verjaardag zouden we 5 en 6 juli open dagen houden met skûtsjes op het terrein, muziek, toneel, en een vlottentocht. Afhankelijk van de ontwikkelingen wordt dit volgend jaar alsnog georganiseerd. Ter herinnering aan het 60 jarig bestaan hebben we de tekst van het ontstaan en de stichting van it Damshûs integraal overgenomen uit de notulen van 1960.

 

Nog onbekend met de wending die het jaar zou krijgen, zijn we het jaar voortvarend begonnen met een tweetal verschillende lezingen van Janny van der Molen en Jos Schouwenaars. Daarna is het lange tijd stil geweest. 

 

Ondertussen konden de onderhoudswerkzaamheden door blijven gaan, zodat het terrein er goed uit blijft zien. Bezoekers geven vaak complimenten over hoe mooi het museum erbij ligt en de laatste jaren wordt hierbij ook het landschappelijke (bloemenpracht) uitdrukkelijk benoemd. Laatst nog, in september, toen de Friese Milieu Federatie het Damshus als decor gebruikte voor hun groene lunchlezing over natte teelten waren de sprekers onder de indruk over de diversiteit van het landschappelijke op een relatief klein oppervlakte. 

 

Zuidoost Friesland en ook it Damshûs is de afgelopen zomer bezocht door verschillende bloggers. Zij bezoeken gebieden en schrijven daarover verhalen op hun websites om andere reizigers of toeristen op mooie (onontdekte) pareltjes te wijzen. Zo hebben Linda en Remco van de website “travellers of the world” ons in Oktober bezocht. Hun verhaal kun je terugvinden op: https://travellersoftheworld.nl/doen-in-friesland-openluchtmuseum-it-damshus/. In September kwamen Wilma en Erik van campertv op bezoek. Zij hebben een leuk filmpje op hun site geplaatst, waarin it Damshûs en het Sudergemaal bezocht worden. Het filpje kun je zien op https://campertv.eu/2020/09/27/zuidoost-friesland-het-andere-friesland/. En 17 januari plaatsen ze nog een nieuwe film op hun website over ons museum het museum Opstelan. Tenslotte is er vanaf 31 januari een filmpje over het Sudergemaal te zien op hun webite. Begin juni hadden we bezoek van Sandra van Bijsterveld van Stralend Nederland, haar verhaal kun je nalezen op: https://www.stralendnederland.info/openluchtmuseum-it-damshus/. De bezoeken van deze bloggers en vloggers is georganiseerd door Toerisme Regiomarketing Zuidoost Friesland. Onder andere met deze bezoeken wordt de naamsbekendheid van de regio en daarmee ook van it Damshûs vergroot. Als museum hopen wij hiervan te profiteren door een toename van de toeristische bezoeker in de komende jaren.

 

Het afgelopen jaar is het project van digitaal vastleggen en archiveren van de collectie van het museum afgerond. Fokke Veenstra, Hendrik Huisman, Dethmer Wynia en Jan Frieswijk met de hulp van Tonni de Boer en Irene Eijgehuijsen hebben hier heel wat uurtjes ingestoken. Het resultaat mag er zijn, meer dan duizend voorwerpen van de museumcollectie zijn gefotografeerd en beschreven. De digitale collectie van it Damshûs kunt u zien op https://www.museum.frl.

 

 

 

Het bezoekersaantal is dit jaar blijven steken op 1.531, wat ook te verwachten was gezien de bijzondere omstandigheden. Die het beste als volgt samengevat kunnen worden: 

* Pas in juni konden de deuren open, waarbij bleek dat de bezoekers toch terughoudend bleven uit angst voor besmetting.

* De deuren voor normale bezoekers gingen op 1 oktober al weer dicht.

* Er waren geen Boartersdei en Stoppeldei, die anders een groot aantal bezoekers opleveren.

* Er vonden geen boottochten plaats waardoor familiedagen, gezelschappen, scholen en personeel uitjes achterwege bleven.

* Het Sudergemaal bleef het hele jaar gesloten.

 

Omdat we steun van d eoverheid hebben ontvangen heeft het lagere aantal bezoekers voor dit jaar geen ernstige financiële gevolgen gehad. Van het rijk kregen we twee keer ondersteuning. In totaal € 7.400,-. Van de gemeente hebben we ruim € 6.800,- ontvangen

 

Hierdoor draaien we dit jaar ongeveer quitte. Deze extra steun was echt nodig. De Corona-crisis noodzaakte ons om de vaste lasten nog eens goed op een rij te zetten. Hieruit bleek dat de vaste lasten ruim € 24.000,- per jaar bedraagt, dit is ongeacht het aantal bezoekers. Ook al komt er niemand, de OZB, verzekeringen, de waterschapslasten, gas en elektrisch, gebouwen- en groenonderhoud, enz. moeten toch allemaal betaald worden. 

 

Het blijft dan ook afwachten hoe het ons volgende jaar zal vergaan, dat zal sterk afhankelijk zijn van de ontwikkeling met betrekking tot de bestrijding van het virus. Daarom is op korte termijn onze focus op een solide exploitatiebegroting, dat houdt in dat we voorzichtig met de opstart van nieuwe ontwikkelingen. We gaan verder met plannen maken, maar pas over tot uitvoering zodra dat vanuit financiële vooruitzichten verantwoord is. 

 

Bezoekers	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020
It Damshûs	7.846	8.640	6.903	8.141	5.819	5.342	6.628	5.589	1531
Sudergemaal	800	732	590	1.258	1.129	1.210	1.706	1.207	0
Totaal	8.646	9.372	7.493	9.399	6.948	6.512	8.334	6.796	1531

  

 

 

24-jan

Lezing van Janny van der Molen: Volg het spoor van Geertje Kleefstra 

Een lezing over een populaire Friese socialistisch propagandiste (Geertje Kleefstra) uit de Zuidoosthoek van Friesland. Al op achttienjarige leeftijd trad zij op, op bijeenkomsten voor het algemeen vrouwenkiesrecht, maar haar optreden beperken zich niet tot dit onderwerp. Eind 19e eeuw hield zij verschillende redevoeringen, waarbij de politie op haar ging letten. Eind 1895 sloeg justitie bij haar toe. Door verzet tegen de politie kwam zij een maand te Leeuwarden in het gevang. Eind 1896 werd zij in Amsterdam wegens majesteitsschennis gearresteerd. Als zovele anderen vluchtte zij naar het buitenland.

 

20-feb

Lezing van Jos Schouwenaars: Rumoer om moerassen

Als waterbeheerder is Jos Schouwenaars altijd gefascineerd geweest door veen en moerassen. Met de verhalen in zijn pas verschenen boek ‘Rumoer om moerassen’ wil Jos Schouwenaars zijn verwondering delen over de magie van veengebieden. Over hun ontstaan en de bijzondere planten die ze gevormd hebben. Tegelijk onthullen de verhalen zijn bewondering voor de mensen die er wonen en die in deze drassige vlakten werken om er een bestaan op te bouwen.

 

7-aug

Kids outdoor vakantieweek

Als onderdeel van de organisatie van een vakantieweek voor basisschoolkinderen (groep 3 t/m 8). Deze vakantieweek staat in het teken van sport en spel. Met een bezoek aan it Damshûs hebben wij hier ook een culturele invulling aan kunnen geven. Aangezien het een prachtige week was, hebben de kinderen ten volste genoten. 

 

2-sep

Concert saksofoonkwartet SAKS

Na een lange pauze, weer de mogelijkheid voor een concert. Door de te nemen maatregelen waren het aantal bezoekers beperkt tot maximaal 25. Om te voldoen aan de grote belangstelling heeft SAKS het succesvolle optreden tweemaal verzorgd. 

 

2- okt

Film Leven in het veen, door Jordan van der Maas

Jordan heeft een nieuwe natuurfilm in eigen beheer gemaakt: Leven in het veen. Deze film is eind november 2019 bij het Damshûs in première gegaan voor familie en vrienden. Onder grote belangstelling is de film tweemaal vertoond in it Damshûs.

 

9 - okt

Natuurdagen voor leerlingen van de basisscholen

Door het Natuur en Milieu Educatie Centrum (NME) van de Naturij zijn op 9 oktober natuurdagen georganiseerd voor basisschoolleerlingen. Een bezoek aan het Damshus was onderdeel van dit programma. 

 

11-okt

Domela Passie van Meindert Talma

Op 11 oktober heeft Meindert Talma in een beperkte bezetting de uitgestelde Domela Passie gespeeld. Een mooi en intiem optreden van de Passie, die geschreven is ter herdenking van het gedachtegoed te van Domela Nieuwenhuis. Mogelijk zit er in 2021 een vervolg van het optreden aan te komen bij it Damshûs. 

 

 

 

In het kader van 60 jaar it Damshûs is hieronder de tekst weergegeven zoals deze is vermeld in de notulen van it Damshûs d.d. 27 juli 1963, opgetekend door de secr. penningmeester van destijds dhr. O.G. Dijkstra. 

 

Toen het veenderij museum Damshûs te Nij Beets op zaterdagmiddag 25 juni 1960 officieel door burgemeester W. Harmsma van Opsterland in het bijzijn van de oudste inwoner van ons dorp, de 93-jarige Theunis van den Berg, en een twintigtal andere genodigden geopend werd, was al een voorgeschiedenis aan deze opening voorafgegaan die niet vaak voorkomt.

 

Dit bescheiden museum is n.l. door een paar doorzetters, die het aan het hart ging, dat alle turfmakershuisjes in Nij Beets door krotopruiming en verbouwing stil weg verdwenen, afgebroken en weer opgebouwd op zijn tegenwoordige plaats. Het begon toen een drietal personen in de zomervakantie van 1959 aan het werk waren in de openbare lagere school te Nij Beets, voor reparatiewerkzaamheden. Het waren Hart de Haan, O.G. Dijkstra en Kl. Mast. Er werd gesproken over het feit dat een turfmakershuisje naast de school zou worden afgebroken. Men vond het toen jammer dat al deze huisjes verdwenen en zo ook de herinnering aan de begintijd van Nij Beets verdween. Er hebben naar schatting zo’n 70 – 80 van deze huisjes in ons dorp gestaan. 

 

De drie genoemde heren waren van mening dat althans één zo’n huisje bewaard moest blijven. De Haan wees op een turfmakershuisje op e‘ Hoeke dat binnenkort ook zou worden afgebroken, in dit huisje zat nog een ruit met daarin gegrafeerd I.A.M. 1877 (I. Arjens Meester) een bekend inwoner van Nij Beets in die dagen. Deze ruit moest in elk geval bewaard blijven was men van mening. Maar zou het ook mogelijk zijn één zo’n huisje op te knappen en te bewaren. O. Dijkstra nam op zich met de eigenaar te platen, De heer H.G. Dam, zelf een afstammeling van een Gieters torfmakersgeslacht. De heer Dam voelde zoveel voor dit plan dat hij zijn woninkje gratis voor dit doel beschikbaar stelde. 

 

Plaatselijk Belang werd van een en ander op de hoogte gebracht en was direct klaar voor medewerking. Toe dit voor elkaar was begonnen de moeilijkheden, men had een turfmakershuisje, maar waar het nu stond moest het verdwijnen wegens een toekomstige bochtverbetering D.N.wei Swynswei. Volgens ondergetekende was een geschikte plaats voor de herbouw van dit huisje een plek op de kavelstrook bij de hoofdbrug eigen aan de polder, niet in de bebouwing, maar toch aan de hoofdweg. 

 

De heer P.J. de Smidt van Nij Beetsopzichter van de Grote Veenpolder in Opsterland en Smallingerland, wou zijn medewerking graag geven. De vergunning van het polderbestuur om daar te mogen bouwen volgde al gauw. De afbraakvergunning van de gemeente volgde, het was toen voorjaar 1958. Met de voorzichtige afbraak kon begonnen worden.

 

De heren P.G. Dijkstra en O.G. Dijkstra, G.H van den Berg, Jac Koopmans en Evert Zijlstra die bereid waren het Damshûsplan uit te voeren, hebben toen een groot deel van hun vrije tijd opgeofferd aan dit doel. De heer Jan R. Koopmans, eigenaar van een transportonderneming in Nij Beets heeft de materialen gratis vervoerd.

 

Aan het eind van 1958 was het zover gevorderd dat de betonfundering geplaatst was, deze is voor een groot deel gemaakt door de heer G.H. van den Berg. In het voorjaar van 1959 is men weer met volle moed begonnen, bijna alle zaterdagmiddagen en enkele avonden per week was men bezig met de opbouw. 

 

De heren Jac Koopmans en Evert Zijlstra hebben de muren gemetseld. In Sept. 1959 kon de maeibeam op het dak, de pers was toen ook aanwezig. Foar de winter zaten de pannen op het dak, en ramen en deuren geplaatst. De winter gaf de vrijwilligers toen enige maanden rust.

 

Ondergetekende secr. penningmeester kreeg toen tijd om de financiële kant van het plan eens goed na te gaan, de onkosten vallen altijd tegen en de opening die men zich in het midden van 1960 voorstelde zou ook kosten met zich meebrengen. 

 

Gelukkig had een aantal off. instanties grote medewerking en steun toegezegd. Van Pl. Belang werd fl 300,- gekregen ook van de Prov. Staten van Friesland fl 300,-. De kulturele Rie fan Opsterlân stelde fl 100,- beschikbaar terwijl het polderbestuur fl 50,- toezei. Totaal fl 750,- waar alle onkosten net mee gedekt waren. 

 

Het woninkje was wel gratis beschikbaar gesteld, maar er moesten nog metselmaterialen gekocht worden terwijl op het dak hardboard platen geplaatst werden om insneeuwen van stuifsneeuw in de winter te voorkomen. De inrichting bracht ook nogal wat kosten met zich mee. In het begin van 1960 werd het Damshûs ingericht. Een oproep in het dorp om een inventaris voor het Damshûs, bracht zoveel op dat ondergetekende het inrichten kon zoals het moest om een goed overzicht te geven van de veenderij en het verleden van Nij Beets. 

 

Als gids en rondleiders stelde de heer C. Mulder zich beschikbaar terwijl de heer S. Rinzema zich als vervanger meldde. Op een hete zaterdag middag 25 juni 1960 werd het Damshûs door de burgemeester opengesteld voor het publiek. Na de bezichtiging door de genodigden hebben op de receptie die in café Borndego  het woord gevoerd de heren W. Harmsma, P.G. Dijkstra, E. Huisman en H. Sinnema.

 

Het doel was bereikt, een turfmakershuisje is bewaard, en kan op de plaats waar het nu staat de jaren trotseren,

 

Nij Beets, 19 juli 1963